Ukrayna’da Rusya’nın işgaliyle başlayan çaba ikinci haftasını doldurdu. Rus birlikleri başkent Kiev’in yakınlarına değin sokuldu. Bir taraftan da müzakereler devam ediyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski’nin Donbas bölgesi için yaptığı bir izah etme ise bu iki soruyu doğurdu. Konunun uzmanları Özgürlük için yanıtladı:
‘EFSANE’ YIKILDI
Prof. Dr. Mitat Çelikpala (Kadir Has Üniversitesi):
1. Zelenski başından beri müzakereden yanaydı. Seçimlerde bile politikası buydu. Ruslar münazara etmek istemiyorlardı. Şimdi de istemiyorlar doğrusu. Fakat kimse masadan kaçan taraf gibi gözükmek istemiyor. Kendimce NATO ve ABD zaten Zelenski’nin varsayım ettiğinden ve beklediğinden artı askeri takviye yaptı. Hava sahası kapatmak potansiyel bir çatışma çağırmak. O konuda da bu hassasiyet var. Dolayısıyla Zelenski’nin bir konuşma değişikliği içinde olduğunu anlatmak bu aşamada mümkün yok.
2. Rusların ezip geçtiği söylenemez. Bekledikleri ve umduklarını alamadılar, bulamadılar. Rus kara kuvvetlerinin az daha yüzde 70’ini savaş öncesi Ukrayna sınırına yığdılar. Şu Anda bunun da yarısı Ukrayna’nın içinde. Ne elde edebildikleri de ortada. Düş ettikleri etkinliği kuramadılar. Ukrayna ordusu beklenenden daha etkili. Bundan Başka Rus ordusunun donanımının ne değin kuvvetsiz olduğu da görüldü. Bir anlamda ‘Efsane’ yıkıldı. Netice ne olursa olsun Rus tarafında bu da sorgulanacaktır.
BATI’YA MESAJ
Prof. Dr. Hasan Basri Yalçın (İstanbul Ticaret Üniversitesi):
1. Zelenski tutum değiştirmekten ziyade Batılılara mesaj veriyor. ‘Beni yeterince korumuyorsunuz. Böyle giderse benim Ruslara teslim olmaktan diğer çarem değil” diyor. Haklı da çünkü böyle giderse Ukrayna’nın bu süreçten şampiyon çıkma şansı yok.
2. Rusların henüz sahada koskocoman bir galibiyeti değil fakat Ukrayna için de koşul çok iç açıcı görünmüyor. Ukrayna’nın esas sorunu hava gücü. Zelenski hava sahasının kapatılmasını çoğu kez talep ediyor. Bu konuda da bir hüsran yaşadığı söylenebilir. Dolayısıyla hava gücü olmadan zaten Ukrayna her zaman mağlubiyete daha yakın.
‘SOKAK’ RUSYA’YI SARSAR
Prof. Dr. Ahmet Kasım Han (İstanbul Aydın Üniversitesi):
1. Zelenski, pozisyonunda taktik ve stratejik şansın dönmesi yapabilir. Bir yumuşamadan da söz edilebilir. Ama Batı’ya bir çeşit şantaj yaptığını düşünmüyorum. Ruslarla müzakerenin daha rasyonel olacağını kesinlikle biliyor. Ancak müzakerelerin nereye varacağını, kimin ne değin imtiyaz vereceğini yeniden sahadaki şartlar belirleyecek. Zaten Zelenski’nin konuşmayı reddetmesi ona bugüne kadar çizilen portreye yerinde düşmez. O her zaman konuşmaya ve müzakereye daha yakın almak zorunda. Taktik olarak da aklın gereği olarak da olması gereken bu.
2. Potansiyel olarak Rusya’nın üstünlüğü var. Lakin sahada böyle bir kahredici üstünlüğü olduğunu henüz söyleyemeyiz. Oysa eninde sonunda Ukrayna’nın altyapısına, insan kaynaklarına telafisi çok zorlama zararlar vereceği açıkça… Ukrayna ordusu da bir meydan savaşı kazanmış yok nihayetinde. Rusya için şart kısa sürede sonuç alabilecek bir savaş olmaktan çıktı. Sokak savaşları, Rusya’nın prestijini daha da sarsacak fotoğraflar verme potansiyeline de sahip.
YILGINLIK YOK
Prof. Dr. Toğrul İsmail (Ankara Üniversitesi):
1. Zelenski ‘Konuşabiliriz’ derken Ukrayna’nın toprak bütünlüğünden vazgeçmeyi düşünmüyor. Rusların ortaya sürdüğü şartların herhangi birinin kabulü Ukrayna’nın toprak bütünlüğünden taviz saptamak olur. O da Zelenski’nin bugüne kadar kazandığı itibarı çok zedeler. Ben onun konuşmalarını tahlil ettiğimde herhangi bir yılgınlık veya tavır değişikliği olduğunu düşünmüyorum.
2. Rusların ateş ve ordu gücü yüksek. Ama henüz kesin bir sonuç alabildiklerini söyleyemeyiz. Hava üstünlüğü de var. Planladıkları gibi gittiğini söyleseler de hiç o kadar yok. Baskı ilavesi ve takviyesi yapacaklar mutlaka. Yaptırımlar ekonomilerini felakete götürecek. Böyle devam ederse ekonomileri birkaç ayda iflas edecektir. Zenginler, ünlüler, azıcık parası olan Rusya’yı terk ediyor.
YORUM İÇİN ERKEN
Özgür Tör: (Emekli Tuğgeneral):
1. Bariz bir mutasyon ya da değişim olduğunu söyleyemeyiz. Bunu değer biçmek için erken. Antalya’daki görüşmelerin neticesini beklemek lazım. Bu sonuç derhal de ortaya çıkmayabilir. Fakat iki tarafın da yeni gelişmelere kadar yeni tavırlar belirlemeleri beklenebilir.
2. Rusya saha da daha ayrıcalıklı. Ukrayna şehirlerini savunuyor fakat şehirleri savunmakla savaş ayrı. Ruslar avantajlarını genişleterek bunları masada daha zinde olmak için kullanmaya çalışacaktır.
TAVİZ DEĞİL PLAN YENİLEME
İhsan Başbozkurt (Emekli Tuğgeneral):
1. Savaştan önce yapılan harekât planları, konulan hedefler savaş sürecinde mutlaka değişir ve dönüşür. Sahadaki gerçekler, yeni şartlar bunu mecbur eder. Bu illa taviz demek değildir. Planları yenilemektir. Zelenski de sahadaki şartlara bakarak siyasi planlarını yenileyebilir.
2. Rusya 48-72 saat arasında Ukrayna’da her şeyi kontrolüne alacağını, Zelenski’yi devirebileceğini düşünüyordu. Ama iki hafta geçti. Sahada çok büyük bir hâkimiyeti değil. En azından planladığı gibi gitmiyor işler. Net bir galibiyet sağladığı söylenemez. Daha geride hesaplı savaş var. Rusya’nın başlıca belini kıracak olan o.
NE DEMİŞTİ?
Geçici olarak işgal edilmiş bölgelere ve Rusya haricen kimse göre tanınmayan bu iddiaya göre cumhuriyetlere ilişkin konuları tartışabileceğimizi, bu bölgelerin geleceği konusunda uzlaşma bulabileceğimizi düşünüyorum. Benim için en önemlisi, Ukrayna’nın parçası almak isteyen insanların bu bölgelerde nasıl yaşayacağıdır. bu nedenle konu, sadece tanımaktan fazla daha karışık. Benim gözümde sivil öldüren herkes savaş suçlusudur. Ukrayna savaşmaya devam edecek. Biz, Donbas bölgesindeki insanlarla diyaloğa hazırız. Oradaki insanların, Ukrayna’nın bir parçası olarak nasıl yaşamak istediklerini konuşabiliriz. Ama Rusya’nın ültimatomlarına boyun eğmeyeceğiz. İşgale müsade vermeyeceğiz.